บัวบก (Centella)

บัวบก มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Centella asiatica เป็นพืชสมุนไพรแถบทวีปเอเชีย มีสรรพคุณในการสมานแผลให้หายเร็วขึ้น และช่วยลดการอักเสบ เนื่องจากมีกรดมาเดคาสสิก กรดอะเซียติกและสารอะเซียติโคไซด์ ปัจจุบันมีการนำบัวบกมาใช้ในทางเภสัชกรรมโดยใช้เป็นส่วนประกอบของยารักษาแผลสด แผลจากการผ่าตัด  แผลไฟไหม้ และ แผลฝีหนอง ซึ่งมีทั้งยาเม็ดรับประทานและยาใช้ภายนอก นอกจากนี้บัวบกยังมีสรรพคุณในการช่วยระบบไหลเวียนโลหิตและสามารถนำมาสกัดเป็นเครื่องดื่มเพื่อบรรเทาอาการเครียดได้อีกด้วย

องค์ประกอบทางเคมี

บัวบกประกอบด้วยสาร pentacyclic triterpenoids ได้แก่ เอเซียติโคไซด์ (asiaticoside) บราห์โมไซด์ (brahmoside) กรดอะเซียติก (asiatic acid) และ กรดมาเดคาสสิก (madecassic acid) นอกจากนี้ยังมี เซนเทลโลส (centellose) เซนเทลโลไซด์ (centelloside) และ มาเดคาสโซไซด์ (madecassoside)

สรรพคุณ

• ช่วยบรรเทาอาการเส้นเลือดขอด
  มีงานวิจัยพบว่า ใบบัวบกอาจมีความสามารถในการช่วยบำรุงและสร้างสมดุลในการเจริญของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective Tissues) และเพิ่มความแข็งแรงของหลอดเลือด ทำให้ลดอาการเส้นเลือดขอดได้
• ลดความเสี่ยงการเกิดโรคหลอดเลือดแดงแข็ง (Atherosclerosis)
  ใบบัวบกมีความสามารถในการลดปริมาณไขมันในหลอดเลือด และมีงานวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดแดงแข็งที่รับประทานอาหารเสริมที่มีส่วนผสมของสารสกัดใบบัวบกมีจำนวนอนุมูลอิสระและปริมาณไขมันที่เกาะอยู่บริเวณเยื่อบุของหลอดเลือดลดลงมากกว่าผู้ป่วยที่ไม่ได้รับประทานอาหารเสริม
• กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต 
  เนื่องจากใบบัวบกมีสารไตรเทอร์พีนอยด์ ซึ่งสามารถช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตได้ มีงานวิจัยพบว่า ผู้ป่วยเบาหวานที่มีปัญหาเกี่ยวกับหลอดเลือดฝอยที่ได้รับประทานสารสกัดจากใบบัวบกที่มีสารไตรเทอร์พีนอยด์เป็นส่วนประกอบสำคัญมีการไหลเวียนโลหิตดีกว่าผู้ที่ไม่ได้รับประทานสารสกัด (มีการรับประทานยาหลอกแทน)
• ช่วยสมานแผลเบาหวาน
  มีงานวิจัยโดยใช้ผู้ป่วยโรคเบาหวานพบว่า บาดแผลของผู้ป่วยโรคเบาหวานที่รับประทานสารเอเชียติโคไซด์ที่สกัดได้จากใบบัวบกมีกการหดรั้ง (Wound Contraction) ที่ดีกว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานที่รับประทานยาหลอก
• ช่วยฟื้นบำรุงแผลเป็น
  ในใบบัวบกมีสารออกฤทธิ์ ได้แก่ เอเชียติโคไซด์ กรดเอเชียติก มาเดแคสโซไซด์ และกรดมาเดคาสสิค ซึ่งเป็นสารช่วยกระตุ้นการผลิตคอลลาเจนในร่างกาย ส่งผลให้บาดแผลต่าง ๆ ทั้ง แผลขนาดเล็ก แผลไฟไหม้ แผลเป็นจากโรคสะเก็ดสามารถหายได้เร็วขึ้น รวมทั้งแผลเป็นแบบนูนหรือคีลอยด์ (Keloid) มีงานวิจัยแนะนำว่า การทาครีมที่มีสารสกัดจากใบบัวบกบริเวณผิวหนังหลังมีการเย็บแผลอาจช่วยลดการเกิดแผลเป็นได้            

การใช้สารสกัดจากใบบัวบก

• ใช้ทาสมานแผล และช่วยรักษารอยแผลเป็น รวมทั้งแผลเป็นแบบคีลอยด์ (ยาใช้ภายนอก)
• ใช้ชงเป็นเครื่องดื่มน้ำใบบัวบกเพื่อบำรุงสุขภาพและช่วยระบบไหลเวียนโลหิต
• ใช้เป็นส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์อาหารเสริม เช่น อาหารเสริมชนิดแคปซูล เป็นต้น